Sơn cách điện là lớp bảo vệ quan trọng đối với cuộn dây và lõi thép trong motor điện. Tuy nhiên, nếu trong quá trình thi công mắc phải các lỗi sai kỹ thuật sẽ khiến lớp sơn không phát huy tác dụng. Thậm chí có khả năng gây phản tác dụng như: rò điện, quá nhiệt, bong tróc nhanh… Điều này điều làm giảm tuổi thọ thiết bị. Vậy các lỗi sai nào cần lưu ý khi sơn? Giải pháp và cách khắc phục tối ưu nếu xảy ra sự cố là gì?
5 lỗi kỹ thuật phổ biến khi phun sơn cách điện
Trong vai trò là nhà phân phối các dòng sơn cách điện công nghiệp cao cấp, Công ty Phú Giang có cơ hội tiếp xúc với nhiều xưởng cơ điện, đội thi công và kỹ sư bảo trì mỗi năm. Một điều dễ nhận thấy là dù sở hữu thiết bị tốt hay dùng đúng sản phẩm, nhưng nếu kỹ thuật sơn không đúng chuẩn thì hiệu quả cách điện sẽ suy giảm nhanh chóng. Đồng thời, kéo theo các rủi ro về an toàn, tuổi thọ thiết bị, và chi phí sửa chữa phát sinh ngoài dự án, kế hoạch ban đầu
Thực tế, nhiều khách hàng liên hệ với chúng tôi khi motor chỉ vừa được bảo trì 3–6 tháng đã có dấu hiệu rò điện, chập cháy, và phần lớn nguyên nhân bắt nguồn từ lỗi trong quá trình thi công lớp sơn cách điện như chưa xử lý triệt để độ ẩm, phun quá dày, chọn sai loại sơn cho môi trường làm việc…
Nếu bạn là chủ xưởng, kỹ thuật trưởng, hoặc nhà đầu tư đang muốn đảm bảo thiết bị được bảo vệ tối ưu nên tham khảo 5 lỗi này trước khi sơn lớp cách điện tiếp theo.
| Lỗi kỹ thuật | Hệ quả | Giải pháp |
| Không xử lý sạch cuộn dây trước khi sơn | Sơn không bám dính tốt, dễ bong tróc sau vài tháng.
Bụi bẩn, dầu mỡ còn sót lại sẽ cản trở khả năng cách điện. Tạo ra các điểm rò điện tiềm ẩn. |
Tẩy rửa cuộn dây bằng dung môi chuyên dụng.
Sấy khô hoàn toàn trước khi phun sơn. Tuyệt đối không sơn khi bề mặt còn ẩm hoặc dính dầu. |
| Phun sai khoảng cách khiến lớp sơn không đều | Chỗ dày quá gây giữ nhiệt, dễ nứt.
Chỗ mỏng lại không đủ khả năng cách điện. Màng sơn không đều dẫn đến hiệu suất điện kém. |
Giữ khoảng cách từ 20–25 cm giữa vòi xịt và bề mặt cuộn dây.
Phun theo hình zíc zắc đều tay, từng lớp mỏng. Không phun quá dày trong một lần, nên chia nhiều lớp mỏng. |
| Không đợi khô lớp trước khi phun lớp tiếp theo | Lớp sơn bên dưới bị “nghẹt hơi”, không bay hơi dung môi, dễ bong tróc.
Sơn lâu khô, dễ dính bụi. Gây hiện tượng “nổ bong bóng” hoặc nhăn bề mặt. |
Với dòng sơn Sprayon EL601, thời gian khô bề mặt là 5–10 phút (ở 25°C, độ ẩm dưới 60%)
Nên chờ tối thiểu 10–15 phút giữa các lớp. Phun lớp mỏng đều tay, kiểm soát độ dày cuối cùng khoảng 35–50 µm. |
| Dùng sai loại sơn (chịu nhiệt thấp) | Sơn bị chảy hoặc đổi màu khi motor nóng lên.
Lớp cách điện bị phá hủy, motor chập mạch. Nguy cơ cháy nổ, giảm tuổi thọ thiết bị. |
Kiểm tra cấp nhiệt (Class) của sơn tương thích với motor:
Khuyến nghị: Dùng Sprayon EL601 là sơn cách điện Class F (chịu nhiệt đến 155°C), lý tưởng cho motor công nghiệp vừa và nhỏ. |
| Thi công trong môi trường ẩm hoặc bụi dễ gây bong tróc nhanh | Hơi nước len vào lớp sơn gây phồng, nứt.
Bụi mịn xen vào màng sơn → giảm khả năng cách điện. Lớp sơn dễ hỏng sau vài tuần vận hành. |
Thi công ở nơi thoáng, khô, nhiệt độ lý tưởng từ 20–30°C.
Tránh sơn khi độ ẩm không khí >75%. Sấy sơ bộ nếu môi trường ẩm → sau đó phun sơn. |
Sự chính xác trong ngành kỹ thuật điện công nghiệp và điện dân dụng được có tính quan trọng rất lớn. Một lỗi nhỏ trong quá trình sơn cũng ảnh hưởng đến tính an toàn cho người dùng. Chính vì vậy, yêu cầu các kỹ thuật viên cần có sự tận tâm và tỉ mỉ trong quá trình thi công sơn cách điện. Đó không phải chỉ là một công đoạn mà còn là sự cam kết bảo vệ thiết bị, con người và giữ vững an toàn hệ thống điện.
Hướng dẫn kỹ thuật sơn đúng cách
Kỹ thuật sơn cách điện đòi hỏi sự tỉ mỉ và am hiểu kỹ thuật. Nhất là khi áp dụng cho motor điện, máy biến áp, hoặc bảng mạch công nghiệp. Dưới đây là những lưu ý quan trọng bậc nhất mà thợ kỹ thuật, dù là chuyên hay mới vào nghề cũng cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo lớp sơn đạt hiệu quả cách điện tối ưu, bền vững và an toàn:
Chuẩn bị bề mặt thật kỹ trước khi sơn
- Sơn cách điện không thể phát huy công dụng nếu bám trên bụi bẩn, dầu mỡ hoặc lớp sơn cũ bong tróc.
- Làm sạch hoàn toàn bụi, dầu mỡ, và vết cháy (nếu có) bằng dung môi kỹ thuật
- Nếu có lớp sơn cũ bong tróc, phải mài bỏ hoàn toàn bằng giấy nhám hoặc dụng cụ đánh rỉ.
- Đảm bảo bề mặt khô ráo, không ẩm, đặc biệt với motor vừa sấy hoặc mới sửa chữa.
Lưu ý: bề mặt phải sạch, khô, không dầu
- Không sơn khi cuộn dây còn ẩm (sấy trước khi sơn ở 50–70°C nếu nghi ngờ).
- Không để ngón tay chạm vào bề mặt sau khi làm sạch, vì mồ hôi tay có thể gây mất bám sơn.
Phương pháp đề xuất xử lý bề mặt
- Dùng bàn chải đồng, khí nén để thổi bụi.
- Dùng dung môi công nghiệp để lau sạch dầu mỡ.
- Sấy motor ở 60–80°C trong 30 phút nếu nghi ngờ có độ ẩm.
Chọn loại sơn phù hợp với thiết bị điện
Hầu hết mỗi loại sơn đều có tính chất và hướng dẫn sử dụng ở từng thiết bị điện khác nhau. Do đó, sơn cách điện cần được chọn lựa theo đúng tính chất thiết bị, môi trường làm việc và tiêu chuẩn kỹ thuật.
Việc chọn sai loại sơn như dùng sơn chịu nhiệt thấp cho motor chạy liên tục, hay dùng sơn không kháng ẩm trong môi trường nhà máy đông lạnh có thể dẫn đến sự cố cách điện nghiêm trọng. Đồng thời, gây thiệt hại không nhỏ về thiết bị, năng suất và tính an toàn trong quá trình vận hành.
| Môi trường/Thiết bị | Khuyến nghị chọn loại sơn |
|---|---|
| Motor dân dụng | Class B hoặc F, dạng xịt dễ thao tác |
| Motor công nghiệp, ẩm cao | Sơn kháng ẩm, alkyd hoặc epoxy, Class F–H |
| Biến áp, bảng mạch | Sơn mỏng, tản nhiệt tốt, không bong khi gia tăng nhiệt |
| Motor đã quấn lại | Nên dùng sơn có khả năng bám tốt trên dây đồng |
Lưu ý: che chắn vùng không cần sơn. Có thể dùng băng keo cách điện chịu nhiệt hoặc màng film để che vòng bi, trục quay, vít nối mass…
Thi công đúng kỹ thuật
- Không phun quá dày ở lớp đầu tiên. Theo khuyến cáo từ nhà sản xuất, lớp đầu cần mỏng để tăng độ bám. Nếu dày quá dễ chảy sơn hoặc nứt khi khô.
- Chờ khô bề mặt giữa mỗi lớp sơn (5–10 phút) rồi mới phun tiếp lớp thứ 2,thứ 3.
- Phun cách bề mặt 15–20cm, theo chuyển động ngang đều tay, tránh đọng cục hay vón cục
- Không dùng lửa sấy trực tiếp. Bởi vì sơn dễ bị cháy hoặc mất tính chất cách điện. Nên dùng máy sấy chuyên dụng ở nhiệt độ đề xuất 50–60°C.
Lưu ý: lớp đầu tiên chỉ là “mồi bám”, không phun dày ngay. Nếu dày dễ bị nứt, đọng giọt, mất tản nhiệt.
- Mỗi lần phun sau đó cũng không nên phun quá dày. Phun dày gây giữ nhiệt, làm nóng quá mức motor khi chạy.
- Với motor công nghiệp: nên phun 2–3 lớp mỏng.
- Tổng độ dày lý tưởng: ~35–50μm (μm = micromet), đo được bằng thước đo màng sơn.
- Phun nhẹ tay, đều tay theo chiều ngang
Đảm bảo điều kiện môi trường thi công
- Không sơn nơi gió lùa mạnh hoặc bụi bẩn nhiều vì dễ bị bám bụi vào lớp sơn.
- Nhiệt độ môi trường sơn lý tưởng: 20–35°C, độ ẩm không quá 75%.
- Không sơn ngoài trời mưa ẩm, hoặc trong nhà xưởng ẩm ướt chưa được hút ẩm, sấy.
Lưu ý: Sơn cách điện rất nhạy với hơi nước trong không khí. Dễ tạo bọt khí nhỏ trong màng sơn, chính vì vậy cần hạn chế không nên sơn vào lúc sáng sớm vì thời điểm này đô ẩm rất cao.
Đảm bảo thời gian khô hoàn toàn trước khi đưa vào vận hành
- Khô bề mặt: 10–20 phút (tùy loại)
- Khô hoàn toàn (hoá rắn cách điện): 12–24h. Hoặc sử dụng kỹ thuật nung sơ bộ ở 70–80°C trong 2–4 giờ để ổn định.
Lưu ý: Nếu chưa khô hẳn mà đã vận hành, motor sẽ sinh nhiệt làm sơn bong, bốc mùi, hoặc thậm chí chảy. Không dùng lửa sấy trực tiếp vìrất nguy hiểm và làm mất tính chất cách điện
Lưu ý an toàn khi sơn cách điện
- Sơn có dung môi dễ cháy nên tránh lửa, không hút thuốc trong quá trình thi công
- Phải dùng khẩu trang lọc hơi dung môi, găng tay chống hóa chất
- Không thi công trong không gian kín không thông gió
Lưu ý cần phải kiểm tra điện trở cách điện sau khi sơn. Đây là bước quan trọng để xác định lớp sơn đã cách điện tốt chưa.
- Dùng megohm meter (đồng hồ đo điện trở cách điện) đo giữa cuộn dây và vỏ motor.
- Điện trở phải > 1 MΩ trở lên sau khi sơn (tùy theo cấp điện áp sử dụng).
- Nếu giá trị dưới 1 MΩ thì cần sấy lại hoặc sơn lại lớp mới.
Kinh nghiệm thi công từ thực tế
Nên uu tiên sơn dạng xịt aerosol (như Sprayon EL601) cho các motor bảo trì, vì nhanh, tiện, đều màu và kiểm soát lớp sơn dễ hơn. Với motor công suất lớn, nên sơn xen kẽ giữa các lần kiểm tra điện trở, tránh phun quá dày gây giữ nhiệt.
Nếu motor đặt ở nơi ẩm hoặc có dầu, nên dùng thêm lớp primer kháng ẩm trước lớp sơn cách điện. Motor đã cuốn lại dây cần phải được sơn lại hoàn toàn, vì lớp cũ thường đã mất tác dụng sau nhiệt độ nung.
Không dùng dung môi mạnh (như xăng) để vệ sinh cuộn dây
- Lý do: Một số dung môi mạnh hòa tan lớp sơn cũ làm mềm nền và mất độ bám lớp sơn mới.
- Một khách hàng của chúng tôi đã dùng xăng lau dây quấn, khiến lớp sơn EL601 xịt sau đó bị bong tróc chỉ sau 2 ngày chạy test.
Phun nhiều lớp mỏng thay vì 1 lớp dày
- Mỗi lớp cách nhau 10 phút, phun chéo góc (45°, 90°) để phủ đều toàn bộ cuộn dây.
- Lớp dày >100 µm dễ gây giữ nhiệt làm motor nóng lên 5–7°C khi đo thực nghiệm sau 2 giờ vận hành.
- Với motor công nghiệp ≤ 15 HP: EL601 (chịu 155°C) là phù hợp.
- Với motor 30–50 HP hoặc chạy 24/7: nên chọn Class H hoặc phủ bổ sung bằng lớp sơn phủ ngoài epoxy resin.
Kiểm tra sau thi công sơn
| Hạng mục | Giá trị tiêu chuẩn | Thời điểm kiểm tra |
|---|---|---|
| Điện trở cách điện | ≥ 20 MΩ (dây – vỏ) | Sau 24 giờ sơn và sấy |
| Bề mặt sơn | Không loang, không bong | Quan sát kỹ dưới đèn UV |
| Độ bám dính lớp sơn | Không bong tróc khi dùng móng tay cạo nhẹ | 12 giờ sau khi sơn |
| Thử nhiệt | Chạy không tải 1 giờ, đo nhiệt độ vỏ < 80°C | Sau 24 giờ sơn |
Theo khảo sát của Hiệp hội EASA (Electrical Apparatus Service Association), có trên 38% sự cố motor điện là do suy giảm cách điện. Trong thực tế, tại các nhà máy hoặc các trạm bơm nước ngầm công suất lớn, lớp cách điện motor sau 1–2 năm vận hành bắt đầu:
- Rạn nứt khi motor vận hành liên tục ở 60–80°C.
- Bong tróc do nhiễm ẩm 85–95% trong phòng lạnh.
- Hoặc bị ăn mòn hóa chất nhẹ tại các nhà máy giấy, mía đường, chế biến thực phẩm.
Giải pháp từ chuyên gia kỹ thuật: chọn đúng sơn và thi công đúng cách
Sprayon EL601 là dòng sơn cách điện dạng xịt (aerosol), được nhiều kỹ sư cơ điện và đội bảo trì nhà máy tại Mỹ và Việt Nam tin dùng trong các ứng dụng cần hiệu quả cách điện nhanh, thi công tiện lợi dễ dàng, độ bền cao. Đồng thời, sản phẩm Sprayon EL601 đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về độ bền điện môi, khẳng định chất lượng và độ an toàn vượt trội. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn này là minh chứng cho một sản phẩm đã được kiểm tra và công nhận rộng rãi trong ngành công nghiệp điện, điện tử toàn cầu.
Ứng dụng phổ biến:
- Motor điện công nghiệp, quạt, máy bơm chạy liên tục
- Máy biến áp nhỏ, bộ điều khiển, rơ le và cuộn dây
- Bảo trì nhanh thiết bị MRO tại nhà máy, xưởng cơ khí, khu công nghiệp
Ưu điểm nổi bật:
- Gốc sơn Alkyd – Epoxy, bám chắc trên kim loại, đồng, nhựa kỹ thuật
- Chịu nhiệt cao tới Class F (~155°C) phù hợp cho motor tải trung, chạy liên tục
- Dạng xịt aerosol tiện dụng, không cần máy phun chuyên dụng, khô nhanh chỉ sau 10–15 phút
- Màng sơn linh hoạt, độ đàn hồi tốt, không bong tróc hay rạn nứt sau thời gian dài sử dụng
- Kháng ẩm, kháng bụi, chống ăn mòn, giúp thiết bị bền bỉ ngay cả trong môi trường khắc nghiệt
Việc sơn cách điện motor tưởng như đơn giản nhưng lại yêu cầu cao về kỹ thuật. Chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể gây hỏng thiết bị, làm giảm hiệu suất hoặc gây mất an toàn điện. Nắm vững 5 lỗi thường gặp và giải pháp xử lý, bạn sẽ giúp thiết bị hoạt động ổn định và tiết kiệm đáng kể chi phí bảo trì về lâu dài.
Chọn mua sơn cách điện Sprayon EL601 tại công ty Phú Giang nhập khẩu trực tiếp từ nhà sản xuất USA. Với đầy đủ các giấy tờ, quy cách, giá thành hợp lý, công ty Phú Giang là lựa chọn hoàn hảo cho mọi nhu cầu của khách hàng.
Lợi thế của chúng tôi:
- Nhập khẩu trực tiếp có đầy đủ các giấy tờ chứng nhận
- Chất lượng hàng đầu, đạt tiêu chuẩn về an toàn, quy trình sản xuất
- Giá thành cạnh tranh
- Có chế độ bảo hành, bảo trì lâu dài
- Giao hàng tận nơi
Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe nhu cầu của bạn và giải đáp các thông tin sản phẩm 24/7:
Hotline: 0847 059 495
Email: phugiang3638@gmail.com
Địa chỉ: Số 28/9 đường TX38, khu phố 3, P. Thạnh Xuân, Quận 12, TP. HCM
